علی اکبر بن حسین بن علیعلی اکبر (۳۳-۶۱ق)، فرزند امام حسین (علیه‌السلام) می‌باشد. در منابع تاریخی او را نخستین شهید از بنی‌هاشم در روز عاشورا و شبیه‌ترین مردم به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دانسته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیپسر بزرگ امام حسین (علیه‌السلام) مادرش لیلی بنت أبی مُرّة بن عروة بن مسعود، از قبیله بنی ثقیف بود. [۲]
مصعب بن عبدالله زبیری، کتاب نسب قریش، ص۵۷.
معاویه او را سزاوارترین مردم به امر خلافت می‌دانست، زیرا در او شجاعت بنی‌هاشم، سخاوت بنی‌امیه و فخر ثقیف، یکجا گرد آمده بود. ۲ - لقب علی اکبرالف) بیشتر منابع کهن تاریخی [۷]
مصعب بن عبدالله زبیری، کتاب نسب قریش، ص۵۷.
[۹]
احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف ج۲، ص۴۹۷.
[۱۳]
نجاری، ابو نصر سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویة، ص۳۰.
از او با لقب علی اکبر یاد کرده‌اند و ابن ادریس حلّی نیز شواهدی در تأیید آن آورده است،ب) اما برخی نیز او را علی اصغر و امام سجاد علیه‌السلام را علی اکبر دانسته‌اند. ج) در منابع شیعی متأخر نیز، لقب علی اصغر برای فرزند نوزاد امام حسین (علیه‌السلام)، که در کربلا شهید شد، ذکر شده است. ۳ - سن علی اکبر در زمان شهادتاز تاریخ ولادت و سوانح حیات علی اکبر، اطلاع دقیقی در دست نیست. سن او را هنگام شهادت، ۱۸، ۲۳ یا ۲۵ سال ضبط کرده‌اند. [۲۶]
بیهقی، علی بن زید، لباب الأنساب و الألقاب والأعقاب ج۱، ص۳۹۷.
از آنجا که سن امام سجاد علیه‌السلام در کربلا ۲۳ سال، ذکر شده [۲۸]
مصعب بن عبدالله زبیری، کتاب نسب قریش، ص ۵۹.
[۲۹]
علی بن زید ذهبی، عمیر، اعلام‌البلاد، اختصارات، ج۴، ص۳۸۶.
و علی اکبر از امام سجاد بزرگ‌تر بوده است ، ظاهرا علی اکبر در ۲۵ سالگی شهید شده است. به علاوه، ابوالفرج اصفهانی تولد علی اکبر را در زمان خلافت عثمان( ۲۳ـ۳۵) دانسته و گفته شده از جدش علی بن ابی‌طالب و عایشه، روایت، نقل کرده است، که این نیز مؤیدی دیگر، بر احتمال شهادت علی اکبر در ۲۵ سالگی است.۴ - شباهت علی اکبر به پیامبرعلی اکبر از نظر ظاهر و خُلق و خوی بسیار شبیه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود ، به‌طوری که هر وقت اهل بیت (علیهم‌السلام)، مشتاق دیدار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌شدند، به او می‌نگریستند ۵ - نخستین شهید اهل بیت در کربلابنابر گزارش اکثر منابع تاریخی، علی اکبر نخستین کس از طالبیان (نوادگان ابوطالب) بود که در کربلا به میدان رفت و شهید شد. [۳۸]
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف ج۲، ص۴۹۷.
ابن اعثم و حوارزمی افراد دیگری را اولین مبارز میدان دانسته‌اند. ۶ - دادن امان به علی اکبرپیش از رفتن به میدان، جماعتی از سپاه دشمن، به دلیل خویشاوندی علی اکبر با یزید (جدّه مادری علی اکبر، میمونه بنت ابی سفیان، عمّه یزید بود)، [۴۷]
زبیری، مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ص۵۹.
به او امان دادند، ولی علی‌اکبر نپذیرفت و در پاسخ گفت: «قرابت با رسول خدا باارزش‌تر است». [۴۸]
زبیری، مصعب بن عبدالله، کتاب نسب قریش، ص۵۹.
[۴۹]
نجاری، ابو نصر سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویة، ص۳۰.
۷ - طلب آب از امام حسینعلی اکبر، به قتال پرداخت و پس از آن‌که تعدادی از دشمنان را به قتل رساند، با جراحات زیاد، نزد پدرش بازگشت و آب خواست. امام حسین علیه‌السلام خطاب به او گفت: «اندکی پیکار کن، چه به‌زودی از دست جدّت رسول خدا سیراب خواهی شد». ۸ - نحوه شهادتاو به میدان بازگشت و دلاورانه جنگید تا این‌که به دست مُرَّة بن مُنْقِذ عبدی، زخم برداشت و چون از اسب، فرو افتاد، دشمنان، دسته جمعی بر او حمله بردند و بدنش را پاره‌پاره کردند. ۹ - مصیبت علی اکبرامام حسین (علیه‌السلام) در مصیبت او گفت: «دنیا پس از تو هیچ ارزشی ندارد». روز بعد، گروهی از قبیله بنی اسد، جسد او را در کنار پدرش امام حسین (علیه‌السلام) به خاک سپردند. [۶۰]
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف ج۲، ص۵۰۳.
[۶۱]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجواهر ج۳، ص۲۵۹.
از علی‌اکبر، نسلی باقی نمانده است. [۶۵]
نجاری، ابو نصر سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویة، ص۳۰.
۱۰ - فهرست منابع• ابن ادریس حلی، کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم ۱۴۱۰. • ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱. • ابن خشاب بغدادی، تاریخ موالید الائمة علیهم‌السلام و وفیاتهم، قم ۱۴۰۶. • ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵. • ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ سیدهاشم رسولی محلاتی، قم ۱۳۲۶. • ابن طاووس، مقتل‌الحسین علیه‌السلام المسمی باللهوف فی قتلی الطفوف، قم ۱۴۱۷. • ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰. • ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، چاپ کاظم مظفر، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵. • ابو نصر سهل بن عبدالله نجاری، سر السلسلة العلویة، چاپ سیدمحمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۹۶۲/۱۳۸۱. • احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس عظم، دمشق ۱۹۹۷. • ابن فندق بیهقی، لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب، چاپ سیدمهدی رجایی، قم ۱۴۱۰. • خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. • خوارزمی، مقتل الحسین، چاپ محمد سماوی، قم ۱۴۱۸. • احمد بن داود دینوری، الاخبار الطوال، چاپ عبدالمنعم عامره، قاهره ۱۹۶۰. • علی بن زید ذهبی، عمیر اعلام البلاد، (اختصارات). • مصعب بن عبدالله زبیری، کتاب نسب قریش، چاپ سوی پرونسال، قاهره ۱۹۵۳. • فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ موسسة آل‌البیت (ع) لاحیاءالتراث، قم ۱۴۱۷. • محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری (تاریخ الامم والملوک)، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/۱۹۶۲ـ.۱۹۶۷. • محمد بن جریر طبری، دلائل الامامة، قم ۱۴۱۳. • محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵. • قاضی نعمان، شرح الأخبار فی فضائل الأئمةالاطهار، چاپ سیدمحمد حسینی جلالی، قم. • علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجواهر، چاپ شارل پلاّ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۷۹. • محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، چاپ مؤسسه آل‌البیت (ع) الاحیاء التراث، قم. ۱۱ - پانویس۱۲ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله «علی بن حسین»، ص۵۹۰۷. رده‌های این صفحه : اصحاب امام حسین | تاریخ زندگانی امام حسین | تاریخ معصومان | شهدای بنی هاشم در کربلا | شهدای کربلا | فرزندان امام حسین | فرزندان امام حسین
|